Hội thảo khoa học hoàn thiện chế định chứng cứ và chứng minh, thủ tục khởi tố, điều tra trong Dự án Bộ luật Tố tụng hình sự đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp.

Đ/c Nguyễn Hòa Bình, Ủy viên Trung ương Đảng, Viện trưởng VKSND tối cao phát biểu tại hội thảo

Ngày 05/9/2014, tại thành phố Hải Phòng, Viện kiểm sát nhân dân tối cao phối hợp với Chương trình đối tác tư pháp tổ chức Hội thảo khoa học Hoàn thiện chế định chứng cứ và chứng minh, điều tra trong Dự án Bộ luật tố tụng hình sự đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp. PGS. TS Nguyễn Hòa Bình, Ủy viên Trung ương Đảng, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Trưởng ban soạn thảo Bộ luật tố tụng hình sự dự và chủ trì hội thảo. Cùng dự có đồng chí Hoàng Nghĩa Mai, Ủy viên Thường trực Ban soạn thảo, nguyên Phó Viện trưởng Thường trực Viện kiểm sát nhân dân tối cao; đồng chí Trần Văn Độ, Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Chánh án Tòa án quân sự trung ương; đồng chí Đặng Quang Phương, nguyên Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao. Đại diện lãnh đạo một số đơn vị trực thuộc Viện kiểm sát nhân dân tối cao; lãnh đạo một số cơ quan tư pháp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; đại diện Văn phòng Quốc hội; Tòa án nhân dân tối cao; Bộ Công an; Bộ Quốc Phòng; Bộ Tài chính; Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn; Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hải Phòng Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội; Đoàn Luật sư thành phố Hải Phòng; các chuyên gia, nhà khoa học đến từ Đại học Luật Hà Nội, Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Kiểm sát Hà Nội, Học viện Cảnh sát nhân dân, Học viện An ninh nhân dân tham dự hội thảo.

Đ/c Nguyễn Tiến Sơn, Viện trưởng Viện Khoa học kiểm sát VKSND tối cao

trình bày thuyết minh tóm tắt những nội dung sửa đổi, bổ sung Bộ luật tố tụng hình sự tại hội thảo

Theo bản tóm tắt những nội dung sửa đổi, bổ sung Bộ luật tố tụng hình sự do Tiến sỹ Nguyễn Tiến Sơn trình bày tại hội thảo, về chứng cứ và chứng minh (Chương 5), Bộ luật tố tụng hình sự hiện hành quy định về chứng cứ và chứng minh tại Chương V với 16 điều luật. Thể chế hóa các yêu cầu của cải cách tư pháp và Hiến pháp năm 2013, từ kết quả tổng kết thực tiễn 10 năm thi hành Bộ luật tố tụng hình sự và tiếp thu kinh nghiệm các nước, Dự thảo sửa đổi, bổ sung những nội dung cơ bản như: Dự thảo thiết kế thành 02 mục (Mục I - Chứng cứ; Mục II - Chứng minh); bổ sung cho người bào chữa quyền đưa ra chứng cứ (Điều 82, 85) để phù hợp với yêu cầu tăng cường tranh tụng, quy định quyền thu thập chứng cứ của người bào chữa và cách thức người bào chữa thu thập chứng cứ, đồng thời bỏ quy định chỉ cơ quan tiến hành tố tụng hình sự mới có quyền sử dụng chúng cứ. Bổ sung 03 nguồn chứng cứ để phù hợp với thực tiễn giải quyết vụ án hình sự thời gian qua gồm: Lời khai của người bị tố giác, báo tin về tội phạm, kiến nghị khởi tố; kết luận định giá tài sản; kết quả thực hiện ủy thác tư pháp do cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài cung cấp (Điều 67). Bổ sung các yêu cầu đối với hoạt động chứng minh (Điều 79). Tiếp thu kinnh nghiệp của Liên bang Nga, bổ sung điều luật mới quy định "Những tình tiết đã được chứng minh trong bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật thì được công nhận là chứng cứ không phải chứng minh lại, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác" (Điều 81).

Tại Phần khởi tố, điều tra vụ án hình sự (Phần thứ hai), về khởi tố vụ án hình sự (Chương 11), Dự thảo sửa theo hướng quy định cụ thể thủ tục tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm; đồng thời, tách rành mạch bố cục thành 02 mục (Mục I - Tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố; Mục II - Khởi tố vụ án hình sự). Quy định rõ các cơ quan có thẩm quyền tiếp nhận, giải quyết và thủ tục tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố (Điều 142, 145). Sửa thời hạn giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm có thể kéo dài đến 04 tháng thay vì 02 tháng như hiện nay (Điều 145). Quy định cụ thể quyền và nghĩa vụ của người tố giác, báo tin về tội phạm, kiến nghị khởi tố (Điều 146); quyền và nghĩa vụ của người bị tố giác, báo tin về tội phạm, kiến nghị khởi tố (Điều 147). Bổ sung tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm trong trường hợp đã trưng cầu giám định nhưng chưa có kết quả giám định (Điều 148). Điều chỉnh thẩm quyền khởi tố vụ án cho phù hợp với vị trí, trách nhiệm của các cơ quan tiến hành tố tụng (Điều 154). Bổ sung điều quy định cụ thể nhiệm vụ, quyền hạn của Viện kiểm sát trong việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm (Điều 152).

Về điều tra vụ hánh hình sự (từ Chương 12 đến Chương 19), Dự thảo sửa theo hướng việc điều tra chủ yếu do Cơ quan điều tra cấp huyện, cấp tỉnh tiến hành; Cơ quan điều tra cấp trung ương chỉ điều tra những vụ án về tội phạm đặc biệt nghiệm trọng, phức tạp hoặc những vụ án liên quan đến nhiều tỉnh hoặc những vụ án về tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia. Điều chỉnh thẩm quyền điều tra của Cơ quan điều tra Viện kiểm sát nhân dân tối cao theo hướng điều tra các tội phạm xảy ra trong hoạt động tư pháp mà người phạm tội là cán bộ, công chức thuộc Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án, Cơ quan thi hành án hoặc người được giao thẩm quyền tiến hành một số hoạt động tư pháp (Điều 160). Mở rộng diện cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra đối với lực lượng Kiểm ngư, Thuế (Điều 161). Rút ngắn thời hạn tạm giam trong giai đoạn điều tra nhằm bảo đảm tốt hơn quyền con người, đồng thời phù hợp với việc điều chỉnh thời hạn xác minh tố giác, tin báo về tội phạm. Lượng hóa cụ thể một số thời hạn tốt tụng, thay cho các thời hạn có tính định tính trong Bộ luật hiện hành. Nhằm bảo đảm tính minh bạch của các hoạt động tố tụng, ngoài việc gửi các quyết định tố tụng cho bị can, người bào chữa như hiện hành, Dự thảo quy định trách nhiệm của các cơ quan tiến hành tố tụng phải gửi cho những người tham gia tốt tụng khác. Bổ sung một số biện pháp điều tra để phúc đáp yêu cầu thực tiễn như: Nhận dạng qua giọng nói, khai quật tử thi. Sửa các quy định nhằm xác định đúng đắn vị trí, vai trò của Điều tra viên trong các hoạt động khám nghiệm tử thi, thực nghiệm điều tra là người chủ trì, điều hành các hoạt động điều tra này. Sửa các quy định về giám định tư pháp cho phù hợp với Luật giám định tư pháp mới được Quốc hội thông qua. Bổ sung các quy định về định giá tài sản để phù hợp với thực tiễn. Sửa đổi, bổ sung các quy định để thể chế hóa yêu cầu của Đảng về "Tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra, thực hiện cơ chế công tố gắn với điều tra" và để Viện kiểm sát thực hiện tốt chức năng kiểm sát các hoạt động tố tụng hình sự. Bổ sung các trường hợp tạm đình chỉ điều tra cho phù hợp với yêu cầu của thực tiễn, gồm: Bị can bị bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi; đã yêu cầu nước ngoài tương trợ tư pháp nhưng hết thời hạn điều tra mà chưa có kết quả.

Phần tham luận, đại biểu dự hội nghị phát biểu thẳng thắn, góp ý kiến vào các nội dung sửa đổi, bổ sung của Dự thảo Bộ luật tố tụng hình sự liên quan đến chế định chứng cứ và chứng minh, thủ tục khở tố, điều tra.

Một số đại biểu phát biểu tham luận tại hội thảo:

Đ/c Đặng Quang Phương, nguyên Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao

 

Đ/c Phan Trung Hoài, Ủy viên Ban Thường vụ Liên đoàn Luật sư Việt Nam

 

Trung tướng Triệu Văn Đạt, Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Cảnh sát phòng, chống tội phạm Bộ Công an

 

Đ/c Nguyễn Văn Quảng, Viện trưởng VKSND thành phố Hải Phòng

Phát biểu tại hội thảo, PGS. TS. Nguyễn Hòa Bình, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao ghi nhận và đánh giá cao ý kiến phát biểu của các đại biểu tại hội nghị; đồng thời nhấn mạnh, việc tổ chức Hội thảo khoa học "Hoàn thiện chế định chứng cứ và chứng minh, thủ tục khởi tố, điều tra trong Bộ luật tố tụng hình sự đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp" là một trong những hoạt động quan trọng thuộc kế hoạch xây dựng Dự án Bộ luật tố tụng hình sự. Thực hiện Chương trình xây dựng luật của Quốc hội, Viện kiểm sát nhân dân tối cao được giao nhiệm vụ chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành hữu quan xây dựng Dự án Bộ luật tố tụng hình sự. Đây là dự án luật rất quan trọng, không chỉ liên quan đến các cơ quan tố tụng mà con còn có tầm ảnh hưởng sâu rộng đến đời sống xã hội, đến các quyền thiêng liêng nhật của con người, thể hiện tính tôn nghiêm và giá trị văn minh của nền tư pháp. Đồng chí Viện trưởng chỉ rõ, Bộ luật tố tụng hình sự hiện hành ban hành năm 2003 đã có những đóng góp tích cực cho việc xây dựng các thiết chế tốt tụng hình sự tiến bộ và tháo gỡ nhiều vướng mắc đặt ra trong thực tiễn. Tuy nhiên, những kết quả đạt được chưa đáp ứng đầy đủ các yêu cầu nâng cao chất lượng hoạt động tố tụng hình sự trong điều kiện đấu tranh phòng, chống tội phạm ngày càng diễn biễn nhanh và phức tạp. Tiến trình cải cách tư pháp giai đoạn hiện nay đang đặt ra những yêu cầu cao hơn đối với việc giải quyết vụ án. Nhận thức rõ ý nghĩa và tầm quan trọng của nhiệm vụ này, Ban soạn thảo đã triển khai nhiều hoạt động, đến nay, cơ quan soạn thảo đã hoàn thành Dự thảo với 08 phần, 36 chương, 468 điều (tăng 22 điều so với Bộ luật hiện hành). Phần "Chứng cứ và chứng minh, khởi tố, điều tra vụ án hình sư" là những nội dung rất quan trọng, quyết định sự thành bại đối với cả tiến trình tố tụng hình sự. Đồng chí Viện trưởng mong muốn sau hội thảo khoa học này, các đại biểu tiếp tục đóng góp ý kiến trực tiếp vào những nội dung thể hiện trong Dự thảo Bộ luật tố tụng hình sự góp phần quan trọng giúp Ban soạn thảo thực hiện mục tiêu xây dựng nền tư pháp công bằng, dân chủ, nghiêm minh, bảo vệ công lý; xây dựng Bộ luật tố tụng hình sự mới tiến bộ, minh bạch, có chất lượng cao về kỹ thuật lập pháp, khắc phục những hạn chế, khó khăn cho việc phát hiện và giải quyết các vụ án hình sự.